سرنوشت کالابرگ 220 هزار تومانی چه شد؟ / کالابرگ جای یارانه نقدی را می‌گیرد؟

در دهه فجر 1402 دولت سیزدهم از طرح کمک حمایتی کالابرگ الکترونیکی که با نام «طرح فجرانه» معرفی شد رونمایی کرد. در این طرح 220 هزار تومان اعتبار خرید کالا به یارانه بگیران دهک‌های 1 تا 9 اختصاص داده شد و یارانه بگیران با این اعتبار می‌توانستند 11 قلم کالای اساسی را خریداری کنند.

طرح فجرانه طی 3 ماه اجرا شد و در حالی که دولت سیزدهم تأکید داشت این طرح در ماه‌های آتی نیز تداوم پیدا خواهد کرد، نه در دولت رئیسی و نه در دولت پزشکیان دیگر به طور جدی صحبتی از آن به میان نیامد. با این وجود ممکن است بار دیگر بحث طرح کالابرگ الکترونیکی به طور جدی مطرح شود.

در بند 13 حمایت اجتماعی لایحه بودجه‌ 1404 که هفته گذشته توسط مسعود پزشکیان به مجلس تقدیم شد عنوان شده است که در صورت درخواست سرپرستان خانوار مشمول یارانه نقدی برای تغییر شیوه پرداخت از نقدی به کالابرگ الکترونیکی، استفاده از مبالغ کالابرگ الکترونیکی برای سرپرستان خانوارهای مشمول یارانه نقدی به صورت داوطلبانه و بدون هرگونه مبلغ تشویقی (اضافه بر مبلغ یارانه نقدی) مجاز است.

در این بند تأکید شده سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها موظف است سازوکار اجرایی لازم را برای افراد متقاضی مهیا کرده و دستورالعمل اجرایی آن را با تأیید سازمان برنامه و بودجه کشور ابلاغ نماید.

بنابراین آنچه که در بند 13 حمایت اجتماعی لایحه بودجه سال 1404 آمده، تکلیف یارانه‎ معیشتی در سال آینده را مشخص کرده است. در این بند دو نکته حائز اهمیت وجود دارد؛ نخست اینکه تغییر شیوه پرداخت از نقدی به کالابرگ الکترونیکی انجام نمی‌شود مگر به درخواست سرپرستان خانوار. نکته دوم این است که تأکید شده این شیوه تغییر واریز یارانه‌ها، بدون هرگونه مبلغ تشویقی اضافه بر مبلغ یارانه نقدی، مجاز دانسته شده است. به عبارت دیگر، امکان تغییر شیوه پرداخت یارانه از نقدی به کالابرگ تنها در صورتی امکان‌پذیر است که سرپرستان خانوار مایل باشند مبلغ 300 یا 400 هزار تومان یارانه نقدی را بدون هیچ گونه مبلغ تشویقی اضافه به صورت کالابرگ و برای خرید کالا استفاده کنند.

با وجود آنکه دولت چهاردهم از طرح جایگزینی اختیاری یارانه کالابرگ با یارانه نقدی رونمایی کرده و این دو یارانه را از هم جدا ندانسته است اما احتمال اینکه دولت بخواهد در ماه‌های پایانی سال به بهانه‌های مختلف طرح کالابرگ را مجدداً اجرا کند وجود دارد.

در دولت سیزدهم معمولاً در ماه رمضان، عید نوروز یا دهه فجر، به دهک‌های کم درآمد جامعه یارانه معیشتی نقدی یا کالابرگ اختصاص داده می‌شد. البته مبلغ این یارانه چندان قابل توجه نبود و هدایا و عیدی‌های دولت معمولاً 100 یا 150 هزار تومان بود و در خصوص طرح کالابرگ هم در ماه آخر اجرای آن شرایطی برای دریافتش وضع شد که مردم را نسبت به استفاده از آن دلسرد کرد. دولت پزشکیان هنوز رویکرد خود نسبت به اعطای عیدی یا هدیه مناسبتی به اقشار کم درآمد را مشخص نکرده و برای آن باید حداقل تا دهه فجر و یا تا ماه رمضان و عید نوروز منتظر ماند.