کارآگاهی به نام کارتخوان هوشمند نان
ملت ما ـ دستگیری «سلطان نان» در خراسان شمالی، بازداشت مردی که ماهانه 10 هزار قرص نان از 9 نانوایی شیروان میخرید، بازداشت مردی که در بجنورد پنج هزار قرص نان را برای مصرف دامداریها خشک میکرد، ....
اگر طی سه ماه گذشته این خبرها را خوانده یا تصاویر شگفتانگیز مربوط به این خبرها را درتلویزیون، رسانهها و فضای مجازی دیده باشید، شاید این سئوال برایتان پیش آمده باشد که قاچاقچیان نان، چطور شناسایی شده و به دام افتادهاند؟ چرا اخبار بازداشت آنها در ماههای اخیر افزایش یافته است؟ مغز متفکر در شناسایی قاچاقچیان قوت غالب مردم کیست؟
پاسخ این است: کارآگاهی به نام « مدیریت هوشمند یارانه آرد و نان» که نه تنها قاچاقچیان کوچک نان، که قاچاقچیان بزرگ آرد را هم به دام میاندازد.
اگر می خواهید بدانید این کار بزرگ که مورد تقدیر رئیس جمهور هم قرار گرفت و سید ابراهیم رئیسی در جلسه ستاد هماهنگی اقتصادی دولت دربارهاش گفت: «موفقیتهای طرح مدیریت هوشمند یارانه نان، باید به الگوی اختصاص یارانه سایر بخشها تبدیل شود» چگونه صورت گرفته است این گزارش را بخوانید:
مصرف آردی که میزایید
آمارهای مربوط به جهش مصرف آرد و نان در ایران خیلی شگفتانگیز است ، در سال 1398 حدود 8.1 میلیون تُن آرد یارانهای برای تأمین نان در کشور توزیع شده بود که این مقدار در سال 1399 با حدود 200 هزار تُن افزایش به 8.3 میلیون تُن رسید.
جهش مصرف آرد همچنان ادامه یافت و درسال 1400 بیش از 8.5 میلیون تُن آرد در کشور توزیع شد و با تداوم این روند، میزان آرد مصرفی کشور احتمالا در سال 1401 به 8.8 میلیون تُن و در سال 1402 به بیش از 9 میلیون تُن میرسید. در چنین شرایطی بود که در ابتدای سال 1401 در حالی که مبلغ یارانه سالانه آرد و نان به 120 هزار میلیارد تومان رسیده بود و قرار شد برای این موضوع به صورت جدی تصمیمگیری شود.
بررسی ها نشان میداد که حداقل 40 درصد از یارانه آرد و نان به ارزش بیش از 50 میلیارد هزار تومان اصلا به دست مردم نمیرسد و قاچاق آرد یکی از مهمترین دلایل آن است. پیشنهادهای اولیه آن بود که قیمت آرد گران شود تا قاچاق آن به صرفه نباشد اما گران کردن قوت روزانه مردم با مخالفت رئیسجمهور روبرو شد و به جای آن، دولت تصمیم گرفت با هوشمندسازی و «حکمرانی داده محور» انحراف و هدررفت در یارانه آرد و نان را مدیریت کند.
برای اولین بار در سالهای بعد از پیروزی انقلاب اسلامی قرار شد در یک کالای یارانهای بدون ایجاد محدودیت و سهمیهبندی برای مردم و بدون آزادسازی قیمت، جلوی هدر رفت یارانه گرفته شود.
آردها کجا میرفت؟
«نان» برای تمام ایرانیان در تمامی دورههای تاریخ قداست بالایی داشته، آنقدر که ایرانیان از باستان به نان و نمکی که با هم خوردهاند قسم میخورند و به خاطرهمین قداست است که آسیابانان و نانوایان در تمامی ادوار تاریخ از پاکترین افراد بوده اند، اما متاسفانه در دهههای اخیر معدود افرادی در زنجیره تبدیل آرد به نان ظاهر شدهاند که به جای آنکه تلاش کنند تا نان را سرسفره مردم ببرند ، نانشان را در قاچاق آرد دیدهاند، درآمد قاچاق آرد و نان آنقدر برای آنها وسوسه کننده بوده که مافیای آرد را ایجاد کردهاند.
16 تا 20 برابر
شاید باورپذیر نباشد اما اکنون یک کیسه آرد از مغازه نانوایی تا انبار قاچاقچیان آرد بین 16 تا 20 برابر تفاوت قیمت دارد و اگرهم کسی بتواند این آرد دولتی را به آن سوی مرزها و مثلا به عراق ببرد که سود این قاچاق بیشتر شده و میرسد به بالای 40 برابر.
به این قیمتها دقت کنید: 26 هزار تومان، 640 تا 676 هزار تومان، 9.16 تا 21 دلار یعنی بیش از یک میلیون تومان. این قیمتها به ترتیب مربوط میشود به آرد دولتی، آرد در بازار آزاد ایران و آرد درکشورعراق، حالا به راحتی میتوانید حساب کنید که فاصله قیمتی چقدر است و قاچاقچیان چه سود عظیم و وسوسهانگیزی را تصاحب میکردهاند و با چنین سودی عجیب نیست اگر آمارها نشان بدهند که سالانه 250 هزار تُن آرد قاچاق میشده و این میزان هر ساله هم در حال افزایش بوده به طوری که بر اساس گزارش نیروی انتظامی، قاچاق آرد در سال 1400 نسبت به 1399 رشد 200 درصدی داشته است.
 |
طرح هوشمندسازی کلید خورد
در این شرایط بغرنج ،دولت سیزدهم ، با قدرت و پشتکار پشت طرح مهیا ( مدیریت هوشمندسازی یارانه آرد و نان) ایستاد و زنجیره دادههای مربوط به این طرح از اردیبهشت سال 1401 به تدریج تکمیل شد.
محمد جلال مشاور وزیر امور اقتصادی و دارایی در امور هوشمندسازی یارانه آرد در گفتگویی که انجام داده، چگونگی انجام این طرح را بیان کرده و میگوید: سال گذشته دولت تصمیم گرفت با هوشمندسازی و «حکمرانی داده محور»، بدون ایجاد محدودیت و سهمیه بندی برای مردم و بدون آزادسازی قیمت، جلوی هدر رفت یارانه را بگیرد و برای این کار طرح مدیریت هوشمند یارانه آرد و نان در سه گام اجرا شد.
با اجرای فاز اول طرح و طی100 روز، 95 درصد نانواییهای کشور به کارتخوان مجهز شدند، زیرساخت بانک عامل هم فراهم شد و مهاجرت تراکنشهای بانکی از کارتخوانهای معمولی به کارتخوان هوشمند صورت گرفت.
با شروع طرح قرار شد که نانوایان تنها از طریق کارتخوان مخصوص طرح، نان به مردم بفروشند و به ازای میزان فروش، سهمیه آرد دریافت کنند که این شیوه میتوانست جلوی قاچاق آرد و نان را بگیرد.
مشاور وزیر امور اقتصادی و دارایی در امور هوشمندسازی یارانه آرد درباره فاز دوم طرح میگوید : گام بعدی که بهمن و اسفند 1401 کلید خورد، شناورسازی سهمیه آرد نانواییها بود. در ساختار سنتی قبلی، سهمیه آرد به صورت ثابت به نانوا اختصاص مییافت و تلاش نانواییها برای گرفتن سهمیه آرد بود. بین نرخ آرد آزاد و سهمیهای تفاوت معناداری وجود داشت و در ساختار قبلی، تعداد نان تولید شده از آرد سهمیه ای قابل ارزیابی نبود، اما در شناورسازی سهمیه، این گونه است که هر نانوا هر میزان نان تولید کند و به مردم بفروشد، برای دوره بعدی، به همان میزان بعلاوه درصدی بیشتر آرد یارانه ای تحویل میگیرد».
از سوی دیگر بر اساس این طرح ، در حالی که دولت جلوی افزایش قیمت نان را گرفته بود، قرار شد بر اساس میزان نانی که هر روزه یک نانوا میفروشد و آمار آن با تراکنش کارتخوان مشخص میشود، به نانوایان کمک هزینه پرداخت شود تا نانوایان هم بتوانند هزینه های خود را که به خاطر تورم در حال افزایش بود پوشش بدهند، این کار انگیزه مهمی ایجاد می کرد تا نانوایان نان بیشتری دست مردم بدهند.
به گفته مشاور وزیر امور اقتصادی و دارایی در امور هوشمندسازی یارانه آرد ، در ابتدای طرح 15 درصد عملکرد هر روزه نانوا ( میزان فروش نان) به عنوان کمک هزینه به او پرداخت میشد که این مبلغ در شروع فاز دوم به 30 درصد افزایش یافت.
نان بیشتر، سود بیشتر
یکی از مهمترین فوایدی که این طرح علاوه بر جلوگیری از قاچاق آرد داشت، افزایش ساعت کاری نانوایی ها و کاهش صف های نان بود، چرا که نانوای درستکارمی داند تمامی فعالیتش تحت نظر است و در صورتی سهمیه آرد بیشتری دریافت می کند که بیشتر نان دست خلق الله بدهد، برای همین است که آمارهای اولیه فعالیت نانوایان نشان می دهد که از آغاز این طرح، ساعت مفید فعالیت نانواییها در کشوربه 400 تا 450 هزار ساعت کاری در روز رسیده است؛ در حالیکه این رقم قبلاً 370 هزار ساعت بود.
با اجرای این طرح، نانوا تمایل دارد بیشتر کار کند و نان بیشتری بفروشد تا هم یارانه بیشتری دریافت کند و هم سهمیه آردی که دریافت می کند بیشتر بشود در حالی که در گذشته در برخی از موارد – که البته محدود بود - نانوایانی که به فروش آرد فکر می کردند ، کمتر کار می کردند تا آرد بیشتری بفروشند.
به گفته مسئولان طرح ، با اجرای طرح مدیریت هوشمند یارانه آرد و نان، نانواهاییِ درستکار میتوانند از این فرصت استفاده کنند و با پخت نان بیشتر، آرد یارانه ای و کمک هزینه بیشتری دریافت کنند.
بالاخره چی شد؟ 27 هزار میلیارد صرفه جویی
5 آذر ماه وزیر اقتصاد در آیین ارائه دستاوردهای طرح ملی هوشمند سازی یارانه آرد و نان ، آمارجالب و شگفت انگیزی را درباره این طرح ارائه داد و گفت: با اجرای طرح ملی هوشمند سازی یارانه نان تا پایان سال 1402، حدود یک و نیم میلیون تن برابر با 27 هزار میلیارد تومان در مصرف آرد یارانه ای صرفه جویی میشود.
او در جلسه افتتاح سامانه «نظر» ؛ بزرگترین سامانه اشتراک گذاری تجربه خرید در سومین گام «طرح مدیریت هوشمند سازی یارانه آرد و نان» از مردمی سازی نظارت بر اجرای آن خبر داد.
«سید احسان خاندوزی» با بیان اینکه با دستور رییس جمهور، وزارت اقتصاد در شهریور1401 آماده پیاده سازی این طرح شد گفت : طرح ملی هوشمند سازی یارانه آرد و نان در سه گام اجرا شده است که با اجرای این طرح تا پایان امسال حدود یک و نیم میلیون تن در مصرف آرد صرفه جویی خواهد شد که معادل 27 هزار میلیارد تومان کاهش هزینه آرد و نان کشور است.
وی افزود: بر اساس آمارها مصرف آرد کشور در سال 98 برابر با 8.1 میلیون تن بوده و اگر این طرح اجرا نمیشد تا پایان سال 1402مصرف آرد کشور باید حدود 9 میلیون تن میشد اما با اجرای این روش ، مصرف آرد به سال 98 بازگشت.
خاندوزی در ادامه گفت: با اجرای این طرح همچنین قیمت معاملات آرد در خارج از زنجیره دو برابر شده و قیمت جواز نانوایی ها نیز50 درصد کاهش پیدا کرده است که بیانگر آن است که این طرح، رفتار اقتصادی سودجویان را اصلاح خواهد کرد و افراد متعهد در این زنجیره نیز منفعت اصلی را خواهند برد.
کارآگاهی برای شناسایی قاچاق آرد
حالا دیگر حتی اندک نانوایان متخلف نیز در فکر قاچاق آرد نیستند چرا که دقت مدیریت هوشمند آرد به حدی است که حتی کارت های تکراری مشتریان را تشخیص می دهد و در صورتی که نان کمتری پخته و فروخته شود علاوه بر آنکه یارانه عملکرد روزانه نانوا کسر می شود ، سهمیه آرد او هم کاهش مییابد، از سوی دیگرافراد سودجویی هم که به جای خرید خوراک دام، به سراغ نانوایی رفته و به تعداد زیاد برای خوراک دام هایشان نان میخریدند به سادگی شناسایی شده و تحت تعقیب قرار می گیرند و به این ترتیب است که آنها هم دنبال خرید نان برای مصارف غیر انسانی نمی آیند و به این ترتیب است که با یک برنامه ریزی هدفمند و به کارگیری کارتخوان های هوشمندی که در نانوایی ها نصب شده و به سامانه پیشرفته ای متصل است، یارانه آرد و نان با کمترین حضور پلیسی و امنیتی مدیریت می شود، «پایانی بر سال ها قاچاق آرد و نان در ایران»
این سه گام نان آور
اما سه گامی که وزیر اقتصاد به آنها اشاره می کند و کارشناسان اقتصادی از موفقیت آنها سخن می گویند چیست؟
گام اول - شفاف سازی دادههای تبدیل آرد به نان: این گام برای آن برداشته شد تا حاکمیت، جدا از آمارهای موجود، از ریزدادهها، نیازها و اطلاعات زنجیره گندم، آرد و نان مطلع شود.
گام دوم - هوشمند سازی تخصیص آرد یارانه ای به نانوایان: با عملیات ملی و پیچیدهای که انجام گرفت و درقدم اول آن دستگاه های کارتخوان مخصوص در نانوایی ها نصب شد، اختصاص آرد بر اساس عملکرد نانوایی ها متناسب سازی شد که این اختصاص بر اساس داده های فروش نان انجام گرفت.
گام سوم - مردمی سازی نظارت بر اجرای طرح: قیمت و کیفیت نان دو موضوع مهمی بود که بسیاری از مردم در مورد این دو مساله از نانوایان شکایت داشتند اما از پنجم آذرماه، با رونمایی از سامانه «نظر»؛ بزرگترین سامانه اشتراک گذاری تجربه خرید، مردم میتوانند با مراجعه به وبسایت «Nazar.ir» و تکمیل پروفایل خود، به ازای هر بار خرید نان ، نظرات خود در خصوص کیفیت و قیمت نان، بهداشت و ... نانوایی موردنظر را ثبت کنند.
این نظرات در پرداخت کمک هزینه و تخصیص آرد یارانهای به نانوایان نقش تعیین کنندهای خواهد داشت.
انتهای پیام
ارسال نظر
ارسال نظر