روابط ایران و بلاروس در آینه آمار

به گزارش ملت ما، نظام سیاسی جمهوری بلاروس، سوسیال دموکراسی با حکومتی انتخاباتی ـ ریاستی متمرکز و مبتنی بر قانون اساسی است. حاکمیت در جمهوری بلاروس به سه قوه مقننه، مجریه و قضائیه تقسیم می شود.

برحسب قانون اساسی این کشور، رئیس جمهور اولین شخصیت سیاسی بلاروس، رئیس کابینه دولت، ضامن قانون اساسی و ضامن حقوقی و آزادی های ملت و شهروندان این جمهوری به شمار می آید.

پارلمان بلاروس یا به عبارتی مجلس ملی، نهاد قانون گذار در این جمهوری و از دو بخش شورای جمهوری و مجلس نمایندگان تشکیل شده است.

قوه مجریه در جمهوری بلاروس توسط کابینه و نخست وزیر، شورای وزیران و کمیته های دولتی جمهوری بلاروس تشکیل و مستقیما توسط رئیس جمهور مدیریت می شود.

دولت بلاروس به رغم در پیش گرفتن سیاست خصوصی سازی ناشی از توصیه نهادهای مالی و پولی بین المللی هنوز هم مالک 70 درصد شرکت‌های تولیدی کشور است.

مهمترین شریک تجاری این کشور روسیه است که بزرگترین حجم مبادلات را با این کشور داراست.

قریب به 70 درصد صادرات این کشور را انواع ماشین آلات کشاورزی، راهسازی، کامیون و اتوبوس و 15 درصد صادرات را محصولات کشاورزی به خصوص کود پتاس و مواد غذایی تشکیل می‌دهد. بقیه صادرات این کشور را مدارهای ریز الکترونیکی، ادوات اپتیکی و غیره تشکیل می‌دهد.

بروز چند آشوب در این کشور با ادعای تقلب در انتخابات ریاست جمهوری در اوت سال 2020 منجر به تنش میان بلاروس و کشورهای غربی به‌ویژه اتحادیه اروپایی و مجموعه ای از تحریم‌های سیاسی، اقتصادی علیه بلاروس از سوی این اتحادیه و تحریم‌های شدید دیگر توسط سایر کشورهای غربی شد.

همراهی نسبی بلاروس با روسیه در منازعه اوکراین نیز منجر به وضع تحریم‌های جدیدی علیه این کشور شده است و ضرورت تحکیم روابط با کشورهای غیر عضو بلوک غرب را برای مینسک دو چندان کرده است تا با محدودیت‌های کمتری مواجه شود.

دولت بلاروس به دلیل تحریم های مختلف امکان واردات بسیاری از اقلام مهم تجاری را نداشته و همچنین از صادرات کالاهای تولیدی خود به سایر کشورهای مقصد به دلیل تحریم ترانزیتی یا تحریم اقلام بلاروسی محروم شده است.

در این میان روسیه، چین، هند، ایران و برخی کشورهای اورآسیا کماکان روابط اقتصادی خود را با بلاروس حفظ کرده اند.

سیاست‌های اقتصاد ضد تحریمی بلاروس با تلاش برای جایگزینی واردات و صادرات و تعیین کشورهای جدید هدف برای صادرات و واردات اقتصادی ادامه داشته است، اما هنوز نتوانسته است ارزش پول ملی بلاروس را طی دو سال گذشته افزایش دهد.

اقتصاد بلاروس تا سال 2020 عمدتا واجد شاخص‌های زیر بوده است:

تولید 30 درصد دامپتراک جهان

تولید 17 درصد کمباین جهان

تولید 6 درصد تراکتور جهان

تولید 16 درصد شیر و فراورده های لبنی جهان

سومین صادر کننده کنف جهان

هجدهمین صادر کننده بزرگ سلاح جهان

تولیدات متنوع نرم افزاری از جمله نرم افزارهای بانکی و مالی اپلیکیشن وایبر، نرم افزارهای الکترونیکی و ...

البته در دو سال اخیر شاخص‌های فوق الذکر اقتصادی به علت تشدید رژیم تحریمهای اتحادیه اروپا و کشورهای غربی علیه بلاروس کاهش داشته است.

روابط دوجانبه جمهوری اسلامی ایران و جمهوری بلاروس دوستانه است که از جمله قرائن آن می توان به اشتراک زیاد در مواضع نسبت به مسائل منطقه ای و جهانی، لغو روادید، کمیسیون های مشترک همکاری های اقتصادی و سرمایه گذاری ایران در بلاروس اشاره کرد.

بنا بر اعلام گمرک جمهوری اسلامی ایران حجم مبادلات تجاری کشورمان با بلاروس در ده ماه نخست سال گذشته، 47،819،396 دلار بوده است.

از این میزان 12،5590475 صادارت ایران به بلاروس و 35،2590921 واردات ایران از بلاروس است.

در 4 ماهه سال 1402 نیز صادرات ایران به بلاروس به رقم 6 میلیون دلار و واردات ایران از بلاروس به 26٫5 میلیون دلار بالغ گشته است.

اقلام عمده صادراتی ایران به بلاروس شامل رنگ پودری، فراورده های غذایی، میوه تازه و خشکبار ،فرش، سنگهای ساختمانی، تجهیزات و لوازم پزشکی، محصولات دارویی، خودرو اجزا و قطعات وسایل نقلیه و اخیراً توافق برای قطعات ریخته گری و باتری های های لیتیومی بوده است.

اقلام عمده وارداتی ایران از بلاروس شامل موادپتروشیمی، ترکیبات نیتراته، کود پتاس، یاتاقان، بلبرینگ و... می شود.

آخرین تحولات در روابط اقتصادی دو کشور

تهیه نقشه راه جامع همکاری دو کشور که متن پیش نویس پیشنهادی آن توسط طرف ایرانی تهیه و پس از تبادل بین دو طرف در جریان دیدار روسای جمهور دو کشور در تهران در 22 اسفند 1401 امضاء گردید.

برگزاری پانزدهمین نشست کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی دو کشور در مینسک که در 7-8 مرداد ماه 1401 با حضور فاطمی امین وزیر وقت صمت برگزار شد و موجب انعقاد توافقات اجرایی مهمی بین نهادها و موسسات اقتصادی دو کشور شد. از آن جمله توافقات صنعتی، همکاری در زمینه خودرو و قطعات ماشین آلات صنعتی، صادرات محصولات پتروشیمی، همکاری در زمینه تولید مشترک باتری‌های لیتیومی، توسعه همکاری شرکتهای تراکتورسازی دو کشور، تفاهم برای واردات تایر و لاستیک، انعقاد قرارداد همکاری تامین سالانه 1500 تن قطعات ریخته گری، همکاری شرکتهای ذیربط دو کشور در زمینه متالوژی، توافق برای تامین مواد اولیه تولید رنگ از سوی ایران، توافق در زمینه همکار یهای دارویی و تجهیزات پزشکی، تسهیل صدور روادید رانندگان و علی رغم تفاهمات گسترده وضعیت اجرای توافقات با موانع مختلفی رو به رو گشته است.

تضمین نسبی امنیت غذایی کشور: واردات نهاده های دامی، گوشت و کود پتاس که از امتیازات تولیدی و صادراتی بلاروس محسوب شده و ایران در شرایط کنونی به آن نیازمند است و توافقاتی برای واردات و ترانزیت آن منعقد شده است..

عضویت بلاروس در اتحادیه اقتصادی اوراسیا و سازمان همکاریهای شانگهای: عضویت بلاروس در اتحادیه اقتصادی اوراسیا با توجه به امضاء موافقتنامه تجارت آزاد بین ایران و این اتحادیه می تواند واجد فرصتهای اقتصادی تازه ای برای کشورمان باشد. عضویت دو کشور در شانگهای همگرایی دو کشور را بیش از پیش ارتقاء خواهد داد.

اهمیت بازار ایران برای بلاروس: بلاروس بعد از بسته شدن بازارهای اروپا برای محصولات و کالاهای خود به بدلیل تحریم ها دنبال بازارهای جدید، مسیرهای ترانزیتی صادرات کالای تولیدی و تامین مایحتاج خود به همکاری اقتصادی ـ تجاری با ایران ابراز علاقه مندی بیشتری کرده است از جمله در زمینه های تجاری، صنایع سنگین و خودروسازی، ترانزیت کالا، همکاریهای فنی ـ نظامی، مبادلات محصولات کشاورزی و صنایع سبک.

توان صنعتی بلاروس در برخی زمینه‌های خاص مثل صنایع سنگین، تولید تایر خودروهای سنگین، صنایع و تجهیزات اپتیکی، نرم افزارهای کامپیوتری و ... مزیتهای خوبی برای کشورمان است.

اهمیت و ملاحظات روابط ایران و بلاروس

بلاروس از جمله کشورهای دوستی است که دوره تحریم‌های ایران تا سال 2015، همکاری و همراهی خوب و قابل قبولی با ایران بخصوص در عرصه بین المللی و نهادهای جهانی داشته است.

با این حال با توجه به رویکرد سیاست خارجی خود بعد از سال 2015 و تلاش این کشور برای نزدیکی به اروپا و حل مشکلات خود با آمریکا در دوره تحریم‌های پسابرجام جانب احتیاط را در روابط اقتصادی با ایران برگزیده و حجم روابط دو کشور به شدت کاهش یافت.

بعد از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری بلاروس در مردادماه سال 1399و انتخاب الکساندر لوکاشنکو به سمت ریاست جمهوری برای ششمین دور متوالی و بروز موجی از اعتراضات و تظاهرات علیه او که مورد حمایت کشورهای غربی قرار گرفت بلاروس از غرب روی برتافته و مجدداً سیاست خارجی شرق گرا و روس محور خود را تجدید نمود که بموجب آن ایران در ردیف یکی از اهداف اصلی مناسبات در سیاست خارجی این کشور قرار گرفت.

طی سالیان گذشته علی رغم توسعه روزافزون روابط سیاسی جمهوری اسلامی ایران و جمهوری بلاروس بخصوص در عرصه های بین المللی، روابط اقتصادی و تجاری دو کشور به موازات روابط سیاسی و متناسب با ظرفیت‌های اقتصادی موجود توسعه نیافته و آهنگ رشد آن کند بوده است.

با بروز تغییراتی در سیاست خارجی بلاروس پس از اوت 2020 و برقراری رژیم تحریم های متعدد علیه مقامات عالی رتبه و بسیاری از نهادهای سیاسی و موسسات مالی ـ بانکی و اقتصادی این کشور و از سویی دیگر نزدیکی بسیار زیاد بلاروس به روسیه به نظر میرسد بلاروس تحت تاثیر انزوای ـ سیاسی اقتصادی مذکور و نیز توسعه همکاری خود با روسیه نسبت به توسعه روابط با تهران در جنبه های سیاسی و اقتصادی مشتاق تر از گذشته است.

در شرایط فعلی برقراری تحریم‌های متعدد اتحادیه اروپا و آمریکا علیه بلاروس ظرفیت‌های مازادی برای ایران در تبادل اقتصادی با این کشور ایجاد شده است.

این کشور بخصوص نسبت به صادرات خودروهای سنگین راهسازی و معدنی، کود پتاس و استفاده از بنادر و ظرفیت‌های جاده ای و ریلی کشورمان بعنوان مسیر ترانزیتی جدید برای صادرات کالاهای تولیدی و فراوری شده همچنین صادرات کود پتاس به کشورهای ثالث از خاک ایران توافقاتی را با ایران داشته است.

افزایش حجم سفرهای مقامات بلاروسی به تهران و نیز اعزام 17 هیات اقتصادی، صنعتی، تجاری و بانکی به تهران طی 6 ماه آخر سال 1401 حاکی از برنامه ریزی این کشور برای توسعه همه جانبه روابط با ایران بخصوص در عرصه اقتصادی است. همکاری های استانی از دیگر حوزه‌های همکاری دو کشور محسوب میشود. بین شهرهای تهران مینسک، استان مازندران با منطقه گومل و تبریز با منطقه ماگیلف بلاروس تفاهم نامه خواهر خواندگی منعقد شده و اخیراً روابط استانی بین دو کشور افزایش یافته است.

انتهای پیام/