افق روشن بازار سرمایه

شاخص کل که این روزها مهم‌ترین دیالوگ سهامداران شده، نشان‌‌دهنده میانگین قیمت سهام نسبت به‌روز مرجع است، اما به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، شاخص یک میلیونی می‌تواند فقط «یک مرز روانی» باشد، نه اتفاق خاص دیگری. ورود به شاخص میلیونی دقیقاً می‌تواند به‌مثابه ورود از سال‌1999 میلادی به سال‌2000 و هزاره سوم باشد؛ همانطور که از سال آینده به قرن پانزدهم هجری شمسی وارد می‌شویم. این‌ها فقط عدد هستند و به‌تنهایی نمی‌توانند تغییری در ساختار زندگی ایجاد کنند. با این حال، این روزها بورس پیشتاز بازارهای موازی شده و اقشار مختلف به این بازار روی آورده‌اند، حالا در کنار فرصتی که در اختیار فعالان بازار سرمایه قرار دارد، باید مراقب تهدیدهای این بازار و رفتار هیجانی آن هم بود. اگر نگاهی به آخرین روز سال گذشته داشته باشیم، شاخص کل از حدود 512‌هزار واحد، به یک میلیون و 48‌هزار واحد در سال جاری رسیده که 104‌درصد رشد را نشان می‌دهد. پس از اینکه احتمال می‌رفت بازار سرمایه روند صعودی خود را حداقل برای مدتی متوقف کند، مقامات اجرایی کشور وارد ‌شدند و این بازار مجدد روند صعودی به خود گرفت. آزاد‌‌سازی سهام عدالت از طریق بازار سرمایه هم مزید بر علت شد تا این بازار همچنان در بین رقبای خود بیشترین توجیه را داشته باشد. نگاهی به شاخص معاملات روز گذشته حال اما این رشد شاخص با افت و خیزهایی مواجه شده‌و‌گویی حباب آن در حال فروکش‌کردن است. در پایان معاملات روز گذشته شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران 3083 واحد کاهش یافته و به رقم 973 هزار و 411 واحد رسید. همچنین شاخص کل با معیار هم‌وزن که مورد توجه معامله‌گران قرار می‌گیرد، 610 واحد عقب‌نشینی داشته و به رقم 318 هزار و 286 واحد رسید. ارزش بازار در بورس اوراق بهادار تهران نیز به بیش از سههزار و 637 تریلیون تومان رسید. همچنین معامله‌گران در بورس اوراق بهادار تهران بیش از 12.6 میلیارد سهام حق تقدم و اوراق مالی در قالب 1.3 میلیون نوبت معامله و به ارزش 9 هزار و 526 میلیارد تومان داد‌وستد ‌کردند که اگر ارزش معاملات فرابورس را‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ که دیروز به چهار هزار و 694 میلیارد تومان رسید، به آن اضافه کنیم، معامله‌گران در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران بیش از 14 هزار و 220 میلیارد تومان داد‌وستد کرده‌اند که البته همه این مبلغ پول جدید نیست و حدود هزار میلیارد تومان به‌عنوان پول جدید در بازار به شمار می‌رود. البته فشار تقاضا برای خرید سهام و فشار نقدینگی سرگردان در جامعه به بورس را‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ باید به فال نیک گرفت که اگر این پول‌های سرگردان وارد بازار کالایی یا بازار مسکن و املاک شوند، باعث مشکلات اقتصادی و تورم در جامعه می‌شود و کارشناسان امیدوارند این پول‌های سرگردان از طریق سازوکار بورس، جذب تولید و تأمین نقدینگی در گردش برای شرکت‌های بورسی و فرابورسی شوند. استفاده از اکوسیستم فعال بورس برای طرح‌های نیمه‌تمام بهرنگ اسدی، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با خبرنگار روزنامه «صبح‌نو» با اشاره به افت و خیزهای شاخص بازار بورس، عنوان کرد: در رابطه با تحولات بازار سرمایه در ماه‌های اخیر، چند محور جدی مورد بحث است. ابتدا «افزایش تعداد مشارکت‌کنندگان» در بورس است که سهام خریداری می‌کنند؛ افزایشی که با عرضه سهام شناورنشده‌ای از سوی دولت مانند سهام عدالت همراه بوده و دارای مکانیزم‌های مختلف است. وی با اشاره به کاهش نرخ سود بانکی و کاهش چشمگیر افزایش نرخ ارز گفت: در نرخ ارز هم شاهد جهش قابل توجه در بازار آزاد بودیم و فاصله نیمایی و ارز آزاد نیز کاهش داشته است. این کارشناس بورس ادامه داد: محور سوم تاثیرگذار در تحولات بازار بورس، «تغییر و تحولات جهانی» است که اعم از قیمت کالاهای جهانی و شرایط خاص بازارهای انرژی می‌شود که به واسطه کرونا و رقابت کشورهای چین و آمریکا بر نوسان بازار جهان و حتی بازار ایران تاثیر داشته است؛ بنابراین، این محرکه‌ها و مولفه‌ها تاثیراتی بر بورس داشته و در نواسات آن تاثیرگذار است. معقول‌ماندن نرخ ارز و فاصله نیمایی اسدی با اشاره به چشم‌انداز بازار بورس کشورمان تصریح کرد: برای چشم‌انداز بورس می‌توان گفت؛ نرخ سوددهی که برای بازدهی سه تا 6 ماهه دیده می‌شود، با دالان نرخ سودی که بانک مرکزی آن را کنترل می‌کند، تا حدی تحت کنترل باقی خواهند ماند؛ البته فاصله نرخ ارز آزاد و با ارز نیمایی معقول خواهد ماند و درآمد ارزی بهتر می‌شود و سطح ارز به شکل معقولی در بازار آزاد حفظ می‌شود؛ بنابراین این بازار تاثیر سوئی در بازار سرمایه نخواهد داشت.  وی افزود: همچنین درمورد شرایط در بازار کالاهای جهانی و رقابت انرژی نیز باید گفت که شرایط در این بخش نیز مساعد می‌شود چرا که بالارفتن رکود ناشی از کرونا که منجر به کاهش تقاضا شده بود، در فصل‌های آینده جبران می‌شود و در این مولفه تاثیرگذار بر بازار سرمایه نیز نگرانی وجود ندارد. این کارشناس بازار و بورس تصریح کرد: البته پیش‌بینی در دو محور دیگر ذکرشده یعنی «مشارکت‌کنندگان» در بورس و عرضه «سهام شناورنشده» سخت است چراکه متغیر برون‌زا نیستند و شبه‌برون‌زا هستند و می‌توان گفت در بازار سرمایه و کلا روی بازار تاثیر می‌گذارند و حتی تاثیر نیز می‌پذیرند. با ‌‌داشتن برنامه کسی آسیب نمی‌بیند وی با اشاره به سهام عدالت عنوان کرد: مردم آنقدر هشیارند که دارایی‌ای مانند سهام عدالت خود را نگه‌می‌دارند و ترتیباتی داده شده تا مردم خریداری یا عرضه کنند. اگر این ریسک را برداریم، ممکن است که توسط دلال‌ها سوءاستفاده شود. اگر با برنامه و نظارت کار پیش‌رود، کسی آسیبی نمی‌پذیرد ولی اگر دچار اشتباهی در این مسیر شویم، احتمال آسیب‌پذیری هست. وی گفت: امروز 40 میلیون سهامدار بالقوه داریم که وارد بازار سرمایه ‌شده‌اند و رصد می‌کنند و درصد قابل توجه هم فعالانه فعالیت می‌کنند که اتفاق مبارکی است. الان زمینه برای تامین مالی طرح‌های ملی فراهم‌تر شده است. منابعی برای تخصیص دادن به طرح‌های نیمه‌تمام دولت که در بودجه آمده‌اند یا طرح‌هایی که از منابع مالی کمی برخوردار هستند یا طرح‌هایی که بخش خصوصی آورده‌است، نداریم و می‌توان گفت از اکوسیستم فعالی مانند بازار سرمایه می‌توان آن را تامین مالی کرد؛ البته باید یک خاطره خوبی در سهام عدالت ایجاد شود تا مردم برای سرمایه‌‌گذاری تشویق شوند و مردم روحیه و فرهنگ سرمایه‌‌گذاری مداوم به دست آورند. نباید بگذاریم این چرخه متوقف شود و باید به چرخه سرمایه‌داری تبدیل شود. باید مردم را به سمتی ببریم که در بازار بمانند و حداقل کار دولت این باشد که طرح‌های ناتمام یا شرکت‌هایی که برای تاسیس خود به فکر یک اکوسیستم بودند و موفق نشدند، از ظرفیت‌های ممکن برای پذیره‌نویسی استفاده کنند. لزوم فرهنگ‌سازی در بازار سرمایه این کارشناس بازار سرمایه ادامه داد: اگر دولت به تامین مالی بدهی معطوف شود، ممکن است شکست بخوریم. باید بازار تامین مالی پروژه‌محور و طرح‌ها از سمت دولت جان دوباره بگیرد. اگر صندوق توسعه ملی محدودیت داشته باشد، بازار سرمایه و مردم می‌توانند به کمک بیایند. سخت‌ترین محور، بحث مشارکت‌کنندگان است که ثروت‌شان محدود بوده یا فعال در حوزه دیگری است و این در گرو آن است که لطمه نبینند و فرهنگ‌سازی شود. باید برای مشارکت‌کنندگان شرایط عقلایی ایجاد کنیم.