جنگل‌ها در آتش کم‌توجهی

آتش وقتی به جان جنگل می‌افتد، یعنی بخشی از حیات کره زمین در حال سوختن است؛ از این رو باید برای مهار این آتش ویرانگران، تمامی مردم را در صیانت از جنگل‌ها حساس کرد. قرار‌گرفتن ایران در کمربند خشک کره زمین و ناحیه پرفشار جنب حاره‌ای و فراهم‌‌شدن شرایط جوی لازم برای وقوع‌آتش‌سوزی در کنار عوامل انسانی مانند بی‌احتیاطی ساکنان یا مسافران، باعث ایجاد حریق در مراتع و جنگل‌ها می‌شود. در این میان افزایش آموزش و آگاهی‌بخشی مردم به خصوص جوامع محلی و روستاییان در حفظ و حراست از منابع طبیعی و پیشگیری از وقوع آتش‌سوزی تاثیر بسزایی دارد.  آتش‌سوزی یکی از عوامل اصلی اختلال و تغییر در اکوسیستم‌های طبیعی است. هر ساله با گرم‌‌شدن هوا در اواخر بهار و تابستان بیم آن می‌رود که هر لحظه بنا به دلایل مختلف مانند وزش بادهای گرم، افزایش دما و عوامل انسانی، آتش از میان مراتع و جنگل‌ها به‌عنوان بخشی ارزشمند از منابع طبیعی زبانه بکشد. بارندگی‌های بهاری اگرچه می‌توانند سبب رویش علف‌های هرز با عمری کوتاه در مراتع و پیام‌آور نشاط و سرسبزی باشند اما روی دیگر سکه‌شان آن است که این علف‌ها با گرم‌شدن هوا خشک شده و با کوچک‌ترین بی‌احتیاطی یا حتی حادثه‌ای طبیعی می‌توانند جنگلی را به خاکستر تبدیل کنند و این شاید همان سرنوشت و پایان غم‌‌انگیز برای طبیعت باشد. آتش‌سوزی یکی از حوادث غیرمترقبه است و براساس تبصره ذیل ماده 47 قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌ها و مراتع کشور در زمان آتش‌سوزی، کلیه دستگاه‌های دولتی اعم از کشوری و لشکری موظف به همکاری در بحث اطفای حریق هستند. بنا بر آنچه اعلام شده است؛ حدود 90 درصد آتش‌سوزی‌های ما ناشی از عوامل انسانی است. عوامل انسانی عمدی یا سهوی هستند. ایجاد آتش‌سوزی عمدی این است که با قصد تغییر کاربری و زمین‌خواری جنگل یا مراتع آتش زده شوند که احتمال آن خیلی کم است و آتش‌سوزی‌های سهوی نیز بیشتر به دلیل بی‌احتیاطی گردشگران، چوپانان یا کشاورزان هنگام برداشت محصول و آتش‌زدن کاه و کلش و سرایت آن به مراتع و اراضی ملی رخ می‌دهد. جمعه هفته گذشته شاهد آتش‌سوزی در منطقه گچساران استان خوزستان بودیم و با گذشت کمتر از یک هفته در دو استان کهگیلویه و بویراحمد و بوشهر نیز شاهد حوادث مشابهی هستیم. آقای هادی کیادلیری، دبیر مرجع ملی کنوانسیون تنوع زیستی کشور می‌گوید: «براساس قانون نهادهای دولتی مانند هوانیروز باید امکانات و تجهیزات لازم برای مهار آتش‌سوزی مانند بالگردهای آب‌پاش را در اختیار سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری قرار دهند تا عدم برخورداری این سازمان‌ از امکانات لازم را جبران کنند، درحالی‌که شاهد تعلل در اعزام تجهیزات و بالگردها به مناطق شعله‌ور‌شده هستیم.» به گفته وی، رفع موانع اداری پیش از وقوع چنین رویدادهایی، وظیفه سازمان‌ جنگل‌هاست تا در صورت بروز آتش‌سوزی در عرصه‌های طبیعی، بالگردهای آب‌پاش و امکانات و تجهیزات لازم برای مهار آتش‌سوزی به‌موقع اعزام و عملیات مهار آتش‌سوزی آغاز شود چراکه مشکلات اداری بین سازمان‌های دولتی صددرصد می‌تواند به رویشگاه‌های زاگرس آسیب برسانند. عدم‌تامین بالگرد برای اطفای حریق جنگل‌های گچساران درحالی بیشترین آسیب از آتش‌سوزی‌های اخیر را دیده‌اند که برای اطفای آن به دلیل صعب‌العبور‌بودن منطقه نیاز به بالگرد بود اما متاسفانه بالگردها دو روز و نیم پس از آتش‌سوزی به منطقه رسیدند که این موضوع خسارت‌ها را تشدید کرد چراکه به گفته فرمانده یگان حفاظت سازمان جنگل‌ها اگر تجهیزات هوایی زودتر به منطقه اعزام شده بود، همان روز اول امکان اطفای حریق بود. به گفته آقای علی عباس‌نژاد، فرمانده یگان حفاظت سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری، پیش از این وزارت دفاع بالگردهای اطفای حریق را برای ما تأمین می‌کرد ولی به دلیل آنکه دولت اعتباری برای این کار در اختیار این وزارتخانه قرار نداده است، دو سال است که با ما همکاری نمی‌کنند. مسکن 15 میلیاردی برای جنگل‌ها یکی از دلایل افزایش خسارت‌های واردشده به جنگل‌ها و مراتع کشور طی آتش‌سوزی‌های سال گذشته نسبت به سال 96، نبود تجهیزات هوایی اطفای حریق بود. سازمان جنگل‌ها دو سال است که برای در اختیار‌‌داشتن این تجهیزات تلاش می‌کند اما متاسفانه کم نیستند جنگل‌ها و مراتعی که به دلیل نبود این تجهیزات خسارت‌های دوچندان می‌بینند.  سرانجام اما روز گذشته به دستور آقای محمدباقر نوبخت، رییس سازمان برنامه و بودجه، 15 میلیارد تومان برای تأمین امکانات ضروری و تجهیزات مناسب و خدمات پروازی برای اطفای حریق هوایی جنگل‌ها و مراتع کشور در جهت پیشگیری از بروز حوادث پیش‌بینی‌نشده و کاهش روند آسیب‌پذیری پوشش جنگلی ایران تخصیص یافت. این اعتبار در اختیار سازمان جنگل‌ها و‌ مراتع کشور قرار می‌گیرد تا از طریق وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح برای تأمین خدمات پروازی و تجهیزات مناسب هزینه کند.