ایران ـ بلاروس؛ هم افزایی همکاری‌های همه‌جانبه
ملت ما ـ سیدمصطفی میرزاباقری: روابط تجاری با کشورهای حوزه اوراسیا همواره یکی از پرسودترین مبادلات برای تجار ایرانی محسوب می شود. از طرفی بلاروس به دلیل دارا بودن پتانسیل روابط تجاری در مناطق آزاد و اشتراکات نزدیک سیاسی با کشور روسیه، از مقاصد اصلی به جهت مبادلات با ایران به شمار می رود.
ایران و بلاروس در حال تلاش هستند تا روابط تجاری خود را توسعه دهند و حجم تجارت بین دو کشور را افزایش دهند اما روابط ایران و بلاروس در دو بعد اقتصادی و سیاسی مورد ارزیابی قرار می‌گیرد؛ در بعد اقتصاد آن طور که ظرفیت های دو کشور امکان و شرایطش را دارد استفاده نشده و در سطح قابل قبولی قرار ندارد. سران مینسک با توجه به رویکرد سیاست خارجی خود بعد از سال 2015 و تلاش این کشور برای نزدیکی به اروپا و حل مشکلات خود با آمریکا در دوره تحریم‌های پسابرجام، جانب احتیاط را در روابط اقتصادی با ایران برگزیده و حجم روابط دو کشور به شدت کاهش یافت.
با توجه به مرداودات انجام شده میان مقامات دو کشور به نظر می‌رسد بلاروس مصمم است تا همکاری‌های خود با ایران را در تمامی جنبه‌ها افزایش دهد. این عزم تا حدود زیادی میان سران دو کشور هم دیده می‌شود. قطعا کشوری مانند روسیه که از متحدان ایران و بلاروس است می‌تواند در این زمینه نقش ایفا کند.
بلاروس سومین صادرکننده کنف جهان و نیز هجدهمین صادرکننده بزرگ سلاح در کره خاکی به شمار می‌رود. ضمن اینکه کشور مزبور دارای تولیدات متنوع نرم‌افزاری از جمله نرم‌افزارهای بانکی و مالی است. لازم به ذکر است که مهمترین محصولات کشاورزی بلاروس برخی از انواع غلات، سیب زمینی، سبزیجات، چغندر قند، کتان، انواع فرآورده‌های لبنی و گوشت گاو است.
بنابراین جمهوری اسلامی ایران همواره نگاه ویژه‌ای به همکاری با بلاروس داشته‌است که اوج آن را می‌توان در دولت سیزدهم آشکار دید. خروجی شانزدهمین اجلاس کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی ایران با بلاروس که چند روز پیش (دوشنبه 17 مهر) به ریاست وزیر صنعت، معدن و تجارت کشورمان برگزار شد از روند رو به تعمیق همگرایی اقتصادی نشان داشت.
غلامحسین شافعی رئیس اتاق ایران در نشستی که با رئیس اتاق بازرگانی و صنعت بلاروس در آذر ماه سال جاری داشت، اظهار داشت: با وجود رفت‌وآمدها و تبادل هیات‌های تجاری میان دو کشور اما هنوز تجار دو طرف از ظرفیت‌های یکدیگر به طور کامل مطلع نیستند لذا در این زمینه نیازمند مبادله اطلاعات هستیم. همچنین تشکیل کمیته مشترک بازرگانی بین اتاق‌های ایران و بلاروس نیز می‌تواند زمینه‌ساز امنیت مورد نیاز برای روابط تجاری بخش‌های خصوصی دو کشور باشد.
رئیس اتاق بازرگانی و صنعت بلاروس نیز پیشنهاد دیدارهای سه‌طرفه بین اتاق‌های ایران -روسیه - بلاروس را مطرح کرد زیرا با توجه به روابط نزدیکی که ایران در این سال‌ها با روسیه دارد و بلاروس نیز از نزدیکان مسکو است، این همکاری‌ها می‌تواند در قالب یک بسته کامل به صورت سه جانبه تداوم و توسعه یابد.
بنابراین با توجه به توافق‌های انجام شده میان رؤسای جمهور ایران و بلاروس که در حاشیه اجلاس شانگهای در ازبکستان انجام شد، نخست وزیر بلاروس برای پی گیری گسترش روابط دو جانبه در ابعاد اقتصادی اعم از ترانزیت، صادرات و واردات، تامین انرژی، کشاورزی و انتقال تکنولوژی به تهران سفر کرد که در جریان این سفر مقرر شد نقشه راه جامعی برای توسعه روابط اقتصادی تهران و مینسک طی سال های 2023 و 2026 ترسیم شود تا در این چارچوب تکلیف حوزه‌های اقتصادی روشن گردد.
موقعیت ژئوپلیتیکی در منطقه
بلاروس از متحدان نزدیک روسیه است که از موقعیت ژئوپلیتیکی ویژه‌ای در این منطقه برخوردار است و همواره در تلاش است تا نقش سیاسی و اقتصادی خود را براساس جایگاهش افزایش دهد.
بلاروس از جمله کشورهای اروپای شرقی است که در تحریم قرار دارد اما نه به اندازه‌ای که روسیه تحریم شده است. به هر حال بلاروس از نظر جغرافیایی و ژئوپلیتیک در یک شرایط مهم و خاصی قرار گرفته و به‌عنوان متحد اصلی روسیه تلاش دارد تا علاوه بر مسائل اقتصادی خود را از نظر سیاسی ارتقا داده و در مناسبات و ترتیبات منطقه‌ای و بین‌المللی نقش آفرین باشد جنگ روسیه و اوکراین یکی از نمونه‌هایی است که به خوبی اتحاد روسیه سفید با مسکو را نشان می‌دهد.
روابط سیاسی بین جمهوری اسلامی ایران و جمهوری بلاروس در تاریخ 18 مارس 1993 پایه‌گذاری شد و در 8 مارس 1998 سفارت بلاروس در تهران افتتاح شد و سفارت ایران در مینسک نیز از ماه فوریه سال 2001 آغاز به کار کرد. همکاری‌های دو کشور در سطوح بالا و در میان وزارتخانه‌های امور خارجه، همکاری بین پارلمانی و بازدید مقامات و هیات‌های دو کشور تا به امروز ادامه داشته است.
همچنین در موضوعات بین المللی دو کشور همکاری نزدیکی با یکدیگر دارند و از نامزدی کشور در سازمان‌های بین‌المللی همانند شورای اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل متحد، یونسکو، شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد و ... حمایت کرده‌اند.
حسن بهشتی‌پور، کارشناس مسائل بین‌الملل در این رابطه می‌گوید: بلاروس اقتصاد محدودی دارد. آنچه مهم است جایگاه این کشور از نظر ژئوپلیتیکی و نزدیکی مناسبات با روسیه و اتحادیه اوراسیاست که از این منظر همکاری های دو جانبه توجیه پذیر است.اگر بلاروس خیلی بتواند در همکاری‌ها تاثیرگذار باشد در چارچوب اتحادیه اوراسیاست.
بنابراین، ایران و بلاروس درصدد توسعه همکاری‌های اقتصادی و به تبع آن تقویت همکاری سیاسی با یکدیگر هستند
امکان افزایش حجم تجارت دو کشور تا 400 میلیون دلار در سال
وزیر صنعت، معدن و تجارت با اشاره به سفر معاون اول رئیس‌جمهور و هیأت همراه به بلاروس و با توجه به تأکیدات رؤسای جمهور و ظرفیت‌های عظیم اقتصادی – صنعتی دو کشور، از امکان و برنامه‌ریزی برای افزایش حجم تجارت و همکاری‌های اقتصادی ایران و بلاروس تا سطح 400 میلیون دلار در سال خبر داد.
عباس علی‌آبادی سفر چند روز گذشته وزیر صنایع بلاروس به ایران در راستای نهایی‌سازی توافقات را مفید و سازنده خواند و از تلاشها و حمایت های دولت بلاروس در توسعه همکاری های صنعتی و تولید مشترک خصوصاً در زمینه تجهیزات پزشکی، ماشین آلات سنگین معدنی و پروژه های خدمات فنی مهندسی تقدیر کرد.
وی تصریح کرد: ما در کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی مهمترین موضوعات و زمینه های همکاری دو کشور خصوصاً در حوزه های صنعتی و تجاری را مورد بحث و بررسی قرار دادیم که از جمله آن می‌توان به مذاکره در حوزه دامتراک، تراکتور و کشنده، صادرات خودرو به بلاروس و تأمین برخی نیازهای صنعتی و کشاورزی اشاره کرد. با همکاری بسیار خوبی که در حوزه تولیدات مشترک صنعتی ازجمله در تجهیزات پزشکی، ماشین‌آلات صنعتی، خودرو سواری و سایر بخشها تعریف کرده‌ایم و با توجه به سفر دکتر مخبر به بلاروس، بزودی شاهد رونق بیشتر در این زمینه ها خواهیم بود.
وزیر صمت یکی از موانع توسعه همکاری‌های اقتصادی را عدم پرواز مستقیم میان دو کشور دانست و گفت: دو طرف با توجه به نیاز به توسعه روابط تجاری و برقراری خط مستقیم هوایی، توافق کردند از هر طرف یک آژانس گردشگری مسئول صدور ویزای گردشگری باشد و برای روادید تجار نیز یک راهکار جهت تسریع در صدور یا لغو روادید در نظر گرفته شود.
علی‌آبادی موافقت‌نامه تجارت آزاد اوراسیا را نیز ظرفیت مهمی برای توسعه روابط اقتصادی دانست و تصریح کرد: همکاران من در سازمان توسعه تجارت برنامه ریزی خوبی برای نهایی سازی، امضا و اجرای موافقت نامه تجارت آزاد با اتحادیه اقتصادی اوراسیا انجام داده اند و امیدواریم بزودی شاهد اجرای آن توسط همه کشورهای عضو باشیم.
ایجاد پروازهای مستقیم و تسهیل روادید برای توسعه گردشگری بین ایران و بلاروس
وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی با اشاره به سفر معاون اول رئیس‌جمهور و هیأت همراه به بلاروس، تأکید کرد: ایجاد پروازهای مستقیم و تسهیل اعطای روادید دو اقدام مهم برای تحرک‌بخشی به همکاری‌های دو کشور در زمینه توسعه گردشگری است.
ضرغامی با اشاره به اینکه هرگونه کاهش موانع و شروط برای مسافران به توسعه گردشگری کمک می‌کند، افزود: اعطای روادید گروهی به تورهای مسافرتی مورد تأیید، مشابه اقدام روسیه یک گام مناسب برای تسهیل مسافرت است. متقابلاً ایران نیز آمادگی دارد از گردشگران بلاروسی پذیرایی کند و در همین زمینه تور آشناسازی تخصصی برای مؤسسات ذیربط گردشگری و بخش خصوصی بلاروس را به منظور معرفی ظرفیت‌های گردشگری ایران برگزار کند. ایجاد زمینه‌های لازم برای گردشگری دو کشور ایجاب می‌کند که بخش دولتی و خصوصی بلاروس برای حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی گردشگری در ایران با جدیت بیشتری مشارکت کنند.
وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی سفر معاون اول رئیس‌جمهور و هیأت همراه را برای توسعه فعالیت‌های اقتصادی بسیار بااهمیت برشمرد و تصریح کرد: همکاری در زمینه تبادلات بین‌موزه‌ای، تبادل تجربیات در راستای مدیریت، حفاظت، مرمت و احیای بناها، بافت‌ها و محوطه‌های تاریخی و امور دیگری مثل دیجیتالی‌سازی میراث فرهنگی و اشیای تاریخی دو کشور به منظور ترویج و برگزاری نمایشگاه‌های مشترک، همکاری و مشارکت در برگزاری نمایشگاه‌های صنایع دستی و هنرهای سنتی و بزرگداشت‌های فرهنگی مشترک از جمله موارد دیگری است که می‌تواند به توسعه گردشگری بین دو کشور بینجامد.
آمادگی ایران برای تبدیل شدن به مرکز توزیع کود پتاس بلاروس
وزیر جهاد کشاورزی از آمادگی ایران برای تبدیل به مرکز توزیع (هاب منطقه‌ای) و مسیر اصلی انتقال کود پتاس بلاروس به مقاصد منطقه‌ای و بین‌المللی خبر داد. محمدعلی نیکبخت گفت: ظرفیت بلاروس در تولید کودهای کشاورزی به‌ویژه کود پتاس بسیار قابل توجه است به شکلی که یکی از منابع اصلی تأمین این کود برای کشور ما و کشورهای آسیای جنوب شرقی بویژه هند و... به شمار می‌آید. با توجه به محدودیت‌های اعمال شده از سوی کشورهای غربی برای صادرات بلاروس از طریق بنادر اروپایی، پیشنهاد داده‌ایم می‌توان با برنامه‌ریزی مناسب نقش فعال و مؤثری در زمینه تغییر مسیر صادرات کود بلاروس از اروپا به ایران ایفا کرد. حتی در این زمینه مقدمات لازم برای تأمین فضای کافی انبارداری در جنوب کشور آغاز شده و برخی استان‌ها نیز درگیر مسأله شده‌اند. وزیر جهاد کشاورزی با اشاره به نیاز کشور و پیرو توافق نامه سال گذشته شرکت خدمات حمایتی کشاورزی برای تأمین کود پتاس از کشور بلاروس، اعلام کرد: تاکنون بیش از 100 هزار تن کود پتاس به ایران ارسال شده و دریافت مابقی توافق نیز در حال پیگیری است.
وی با اشاره به آمادگی ایران برای افزایش تنوع و حجم عرضه مواد غذایی ایرانی بخصوص مواد خام کشاورزی به بازارهای بلاروس خاطرنشان ساخت: این امر منوط به اعطای تسهیلات بیشتر گمرکی و خدمات لازم به تجار بخصوص بخش خصوصی در این زمینه است.
وزیر جهاد کشاورزی افزود: تنوع بخشی صادرات به بازار بلاروس می‌تواند در زمینه محصولات تازه و فرآوری شده سبزی و صیفی گلخانه‌ای، قارچ‌های خوراکی، گیاهان دارویی، محصولات گرمسیری و نیمه گرمسیری (مانند کیوی، خرما و مرکبات)، آجیل، مغزها و خشکبار، میوه خشک، ماهی و محصولات شیلات و غذاهای دریایی و سایر محصولات کشاورزی باشد. نیکبخت سفر معاون اول رئیس‌جمهور و هیأت همراه به بلاروس را در جهت بسترسازی برای توسعه همکاری‌های کشاورزی بسیار بااهمیت خواند و اظهار امیدواری کرد نتایج این سفر و نهایی‌سازی برخی توافقات بتواند به هر دو کشور در مسیر تأمین امنیت غذایی کمک کند.
برنامه‌ریزی برای صادرات متقابل و تولید مشترک دارو
وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با اشاره به سفر معاون اول رئیس‌جمهور و هیأت همراه به بلاروس تأکید کرد: توافقات خوبی در بخش‌های دولتی و خصوصی دو کشور در حوزه دارو و تجهیزات پزشکی و همچنین صادرات متقابل و تولید مشترک دارو انجام گرفته و آمادگی برای افزایش همکاری‌ها در این زمینه و رفع موانع وجود دارد.
عین‌اللهی یکی از موانع موجود را زمانبر بودن و هزینه نسبتاً بالای ثبت دارو و تجهیزات پزشکی در بلاروس دانست و افزود: در جمهوری بلاروس، ثبت دارو، تجهیزات پزشکی و ایجاد فرایندهای تولید مشترک، هم زمانبر است و هم هزینه‌های زیادی را برای طرف ایرانی ایجاد می‌کند.
وی با توجه به گشایش سیاسی در روابط دو طرف و سفر معاون اول رئیس‌جمهور به این کشور اظهار امیدواری کرد این فضای ارتباطی جدید بتواند در راستای غلبه بر تحریم‌های ظالمانه غربی علیه ایران و بلاروس، فرایندهای اداری در بلاروس را برای ثبت دارو و تجهیزات پزشکی تولیدی ایران تسهیل کند.
وزیر بهداشت افزود: بلاروس درخواست واردات برخی از محصولات دارویی ایران را دارد که حداکثر همکاری در این زمینه صورت می‌گیرد. با این حال میزان تولید داروهای خاص در ایران ممکن است زمینه لازم برای صادرات آن به سایر کشورها را فراهم نکند.
وی توافق درباره تولید محصولات دارویی و تجهیزات پزشکی توسط طرف ذیربط بلاروسی با شرکت‌های ایرانی و همچنین توافق درباره تولید مشترک داروهای بلاروسی در ایران توسط شرکت‌های دو طرف را در دسترس خواند و اظهار امیدواری کرد با توجه به مذاکرات هیأت‌های عالی دو کشور در این سفر بتوان به نقطه اجرایی و عملیاتی رسید.
مسیر جدید توسعه روابط اقتصادی در حال باز شدن است
وزیر نفت از اعلام آمادگی ایران برای تأمین و تعمیر تجهیزات پیشرفته نفتی بلاروس بخصوص تأمین کاتالیست‌ها و سایر اقلام مورد مذاکرات طرف‌های نفتی دو کشور خبر داد.
جواد اوجی در خصوص همکاری‌های نفتی ایران و بلاروس توضیح داد: در راستای توافقات سال 1401 رؤسای جمهور دو کشور در حاشیه اجلاس سران سازمان شانگهای در سمرقند، یک هیأت عالی رتبه نفتی طی سفر به تهران در مهر ماه سال 1401 و ملاقات با مقامات و مدیران ارشد وزارت نفت و سازندگان تجهیزات نفتی، مسیر جدیدی را برای همکاری‌های اقتصادی در حوزه نفت، گاز و پتروشیمی باز کرد.
وی افزود: اخیراً نیز هیأت‌های نفتی بلاروسی به ایران سفر کرده و متقابلاً برخی از سفرها از سوی طرف ایرانی به بلاروس صورت گرفته است. مذاکرات خوبی بین طرفین درباره همکاری‌های تخصصی نفتی آغاز شده که باید تلاش کنیم در سفر معاون اول رئیس جمهور به بلاروس به نتایج مطلوبی منتهی شود.
اوجی با اشاره به تنها همکاری دو کشور در یک پروژه نفتی در سال 1391 که به دلیل فشار کشورهای غربی به نتیجه نرسید، تأکید کرد: تغییر رویکرد سیاست خارجی بلاروس و گسترش روابط با کشورهای شرقی از جمله ایران طی چند سال اخیر، بستر مهمی برای توسعه همکاری‌های دو کشور ایجاد کرده که با حضور معاون اول رئیس‌جمهور و هیأت همراه پس از دو دوره سفر رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر این کشور به ایران، می‌تواند زمینه‌ساز تعاملات بیشتر خصوصاً در حوزه نفت و گاز و پتروشیمی باشد.
وی از اعلام آمادگی ایران برای تأمین تجهیزات صنعت نفت، پتروشیمی، قطعات صنعتی و ماشین‌آلات شرکت‌های بلاروسی خبر داد و اظهار داشت: به‌صورت متقابل از سرمایه‌گذاری طرف بلاروسی در توسعه میادین نفتی جدید ایران و امکان فعالیت مشاوران و پیمانکاران ایرانی در اجرای طرحهای انتقال و توزیع گاز بلاروس استقبال می‌کنیم.
چرا بازار ایران برای بلاروس جذاب شد؟
پس از اوت 2020 و برقراری رژیم تحریم‌های متعدد و بسته‌های تحریمی علیه مقامات، نهادها و نیز مؤسسات مالی، بانکی و اقتصادی این کشور، تغییراتی در سیاست خارجی بلاروس صورت گرفته‌است. همزمان با تنگناهای اقتصادی و نزدیکی قابل توجه مینسک به روسیه به نظر می‌رسد بلاروس تحت تأثیر انزوای سیاسی- اقتصادی قرار دارد و نسبت به توسعه روابط با تهران در جنبه‌های سیاسی و اقتصادی مشتاق‌تر از گذشته است.
افزایش حجم سفرهای مقامات بلاروسی به تهران از قبیل سفر رییس جمهور، وزیر امور خارجه و نخست وزیر این کشور به همراه 6 وزیر و معاونان وزیر و نیز چندین رییس کمیته دولتی و نهادهای ذیربط سیاسی و اقتصادی و رییس کنسرسیوم نفت بلاروس در این راستا قابل ارزیابی است.
همچنین اعزام 17 هیأت اقتصادی، صنعتی، تجاری و بانکی بلاروس به تهران طی 6 ماه آخر سال 1401 حاکی از برنامه‌ریزی این کشور برای توسعه همه‌جانبه روابط با ایران بخصوص در عرصه اقتصادی است.
از طرفی بازار ایران برای بلاروس جذاب است و از نگاه کارشناسان، این کشور بعد از بسته شدن بازارهای اروپا برای محصولات و کالاهای خود به به دلیل تحریم‌ها دنبال بازارهای جدید مسیرهای ترانزیتی صادرات کالای تولیدی و تأمین مایحتاج خود به همکاری اقتصادی تجاری با ایران ابراز علاقه‌مندی بیشتری کرده‌است از جمله در زمینه‌های تجاری، صنایع سنگین، خودروسازی، ترانزیت کالا، همکاری‌های فنی، نظامی، مبادلات محصولات، کشاورزی و صنایع سبک.
به هر حال باید گفت که بلاروس از موقعیت ژئوپلیتیکی ویژه‌ای برخوردار است اما نباید انتظار داشته باشیم که سطح همکاری‌های دو کشور فراتر از چارچوب اتحادیه اوراسیا باشد.
انتهای پیام/
ارسال نظر
ارسال نظر