2 سال راهِ رفته میراث فرهنگی؛ از جذب هفت میلیون گردشگر تا استرداد 30 شی تاریخی
به گزارش ملت ما، هفته دولت به پایان رسید، معمولا این یک هفته شاخص زمانی مناسبی برای ارزیابی عملکرد و فعالیت دولت است، اکنون دولت سیزدهم نیمه دوم عمر خود را آغاز کرده است، حالا دیگر می‌توان منصفانه‌تر اقدامات و دستاوردهای دستگاه‌های دولتی را سنجید، نظر داد و عیارسنجی کرد، همه آنچه وعده داد شد و هر آنچه که به دست آمد، اتفاقا دولت نمایشگاهی را تحت عنوان روایت خدمت (وعده، وفا) دایر کرده بود و هر دستگاهی کارنامه‌ای را تیتروار، خلاصه و روایت‌گونه در معرض نمایش عمومی گذاشته بود تا قضاوتش کنند.
وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی از وزارتخانه‌های است که همواره مورد توجه منتقدان، بوده و اقداماتش را نقد و بررسی می کنند، هم مردم و هم متخصصان. معمولا هم نقدهای تند و گاها گزنده، وزارتخانه‌ای که حوزه ماموریت وسیع و جذاب دارد، ماموریت‌هایش به شدت با بخش خصوصی و مردم و سایر دستگاه های اجرایی درهم تنیده است، خودش جوان است اما اصالت ذاتی‌اش به قدمت تاریخ و تمدن تا چندین هزار سال است، و البته وزیری دارد که در تمام این 2 سال به هر شکل ممکن این حوزه را در صدر توجه‌ها قرار داده است.
چه با سفرهایش به دورترین نقاط، چه با پست‌هایش در فضای مجازی، به خصوص وقتی که ظرف سفالین منقوش 4500 را لمس می‌کند، یا کباب بناب را برندسازی می‌کند، یا آن زمان که می‌گوید «با حفظ سِمَت مسئول تمام سرویس بهداشتی‌های کشور هستم».
کارنامه سیدعزت‌الله ضرغامی و تیم مدیریتی‌اش نه در سررسیدهای هفته دولت، بلکه از همان ابتدای ورود به ارگ آزادی، هم در بوته نقدهای تند و تیز کارشناسان بوده هم در صدر اخبار و گزارش‌های داخلی و خارجی؛ اساسا در حوزه میراث فرهنگی با هر دستاوردی در هر اندازه‌ای باز هم مطالبه و نقد بیشتر وجود دارد، به این دلیل که اولا، توجه و انتظار مردم و کارشناسان این حوزه با توجه به خاستگاه فرهنگی و تمدنی ایران بسیار بالاست، افکار عمومی نسبت به این حوزه حساس است و متخصصانش دغدغه‌مندتر از هر باستان‌شناس و مورخی هستند.
ثانیا؛ اساسا مردم ایران به موضوع سفر و گردشگری توجه خاص دارند، زیرا ایرانیان سفردوست و مسافردوست هستند و متولی گردشگری باید سنگ تمام بگذارد تا رضایت نسبی حاصل شود حوزه صنایع دستی به همین منوال است، به همین دلیل در تیررس نقد کنشگران و منتقدان است، زیرا همه ایران را به «مهد صنایع دستی و هنرهای سنتی» می‌شناسد، نه فقط فرش، بلکه سفال و گلیم و خاتم و منبت و سوزن‌دوزی ایران، بلکه هر 299 رشته ثبت شده هنرهای سنتی ایران در جهان نامدار است.
همین ظرفیت‌هاست که به هر شهر و روستایی که می‌روی میراثش، طبیعتش، هنرش و آیین‌های زنده میان مردمانش آنجا را به قطب گردشگری جهان می‌کند، و همین ویژگی‌هاست که کار مدیران این وزارتخانه را سخت و عملکردشان را در تمام طول سال زیر ذره‌بین می برد.
چند موزه دایر شد، چند شی تاریخی برگشت؟
یکی از این بخشهای مهم و مورد توجه حوزه میراث فرهنگی است، موزه‌ها، مرمت‌ها و حفاظت‌ها، استردادها، ثبت‌ها و حریم‌ها، میراث ملموس و ناملموس و اشیا، اموال و بناهای تاریخی و پایگاه‌های جهانی در همین حوزه قرار دارند، است، حوزه ای که بنا و اساس وزارتخانه میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی است که همیشه منتقدانی دارد.و علی دارابی با عنوان معاون میراث‌فرهنگی سکان هدایت آن را بر عهده دارد.
آنچه در مدت این دو سال همواره در بطن سخن وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و مدیران ارشد این وزارتخانه بوده است، اولویت‌بندی توسعه و کیفیت‌بخشی به حفاظت و صیانت از میراث فرهنگی نسبت به دو حوزه مهم دیگری (گردشگری و صنایع دستی) در این وزراتخانه است؛ تلاشی در جهت اعتلا و ارتقا موضوع میراث فرهنگی در گفتمان توسعه‌ای، اجتماعی و فرهنگی جامعه؛ جهادی برای جریان‌سازی، مردمی‌سازی و افزایش سواد میراثی نه فقط برای مسئولان و فعالان میراث فرهنگی بلکه برای آحاد جامعه.
افزایش 50 درصدی اعتبارات حفاظتی و اجرای 2 هزار طرح مرمتی
تبیین یک رویکرد و راهبرد آن هم در حوزه میراث فرهنگی که به اعتقاد منتقدان و کارشناسان در چند دهه اخیر همواره مغفول و مهجور مانده است، نیازمند یک عزم ملی و اراده حاکمیتی است و در درجه نخست تامین اعتبارات لازم است، هر چند هر چه اعتبار مصوب شود با غنای فرهنگی ایران زمین باز هم ناکافی است، اما اعتبارات حفاظت و صیانت از میراث فرهنگی کشور در دولت سیزدهم 50 درصد افزایش یافته است و بیش از 2هزار طرح حفاظت و مرمت در دو سال گذشته در سراسر کشور هدایت و راهبری شده است.
از سوی دیگر برای افزایش مشارکت مالی مردم و بخش خصوصی تسهیلات حمایتی تصویب شد، برای اولین بار پذیرفتن اسناد مالکیتی بناهای تاریخی به عنوان وثیقه در نظام بانکی برای تأمین تسهیلات مرمت و مقاوم‌سازی کلیه ابنیه موجود در بافت‌های تاریخی و تسهیلات ودیعه مسکن برای دوره مرمت به تصویب شورای پول و اعتبار رسید، که گامی در جهت مردمی‌سازی حفاظت از میراث فرهنگی است.
ثبت ملی بافت تاریخی شیراز/ احیای 100روستای تاریخی
در دو سال گذشته همچنین همکاری‌های بین دستگاهی برای حفاظت از آثار تاریخی افزایش یافت، بسته اقدام احیای 100 روستای تاریخی مشترک با بنیاد مسکن انقلاب اسلامی و همکاری با سازمان اوقاف و امور خیریه با موضوع بهره‌گیری از منابع وقف در حفاظت و مرمت حداقل 50 بنای تاریخی وقفی بقاء متبرکه و بناهای عام‌المنفعه و سامان‌دهی آرامگاه مفاخر ایران از جمله اقداماتی است که با عنایت به فرابخشی بودن موضوع میراث‌فرهنگی با همکاری سایر دستگاه‌ها شکل گرفت که خود از تجلی منشور وفاق و همکاری دولت سیزدهم است.
وزارت میراث فرهنگی در این دوسال در کوران مطالبات عمومی و عموما رسانه‌ای، تلاش کرد در فضایی کارشناسی و تخصصی بر شناسایی بافت‌های تاریخی تمرکز کند و بافت تاریخی شیراز را ثبت ملی و مسائل و موانع بافت رشت و ارومیه را حل و فصل کند، که آنچه در مورد بافت شیراز اتفاق افتاد را می‌توان از مهمترین اتفاقات سه دهه اخیر در حوزه میراث فرهنگی کشور برشمرد.
در دو سال اخیر حوزه معاونت میراث فرهنگی وزارتخانه در کنار توجه به ظواهر میراث فرهنگی کشور است، از پرداختن به زیرساخت‌هایی مانند: منابع انسانی، کارشناسان، پیشکسوتان، تدوین نظام‌نامه‌ها و آیین‌نامه‌های فنی، غافل نبوده است؛ ارزشیابی و اعطاء درجه هنری به استادکاران، مرمت کاران، هنرمندان و حرفه مندان میراث فرهنگی با عنوان میراث‌داران تمدنی بر اساس مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی، تدوین آئین‌نامه نظام فنی و اجرایی اختصاصی بناها و بافت‌های تاریخی کشور، تهیه، تدوین و ابلاغ نظام‌نامه پایگاه‌های میراث ملی و جهانی؛ ایجاد ثبات شغلی بیش از 1000 نفر از کارگران، مرمت‌کاران، همکاران پایگاه‌های میراث ملی و جهانی که بیش از 20 سال بلاتکیلف بوده اند، در همین چارچوب انجام شده است.
برنامه 10 ساله ثبت جهانی آثار/200 پرونده در دستور کار
همچنین در چارچوب برنامه‌های بلند حوزه میراث فرهنگی و نظام‌مند و قاعده‌مند کردن ثبت آثار و عناصر فرهنگی در فهرست جهانی علاوه بر تشکیل شورای سیاستگذاری ثبت جهانی با حضور خبرگان و پیشکسوتان میراث فرهنگی برنامه 10 ساله ثبت جهانی میراث ملموس و ناملموس تدوین شده است، این اقدامات قطعا راهبرد و نقشه راه معینی برای ثبت‌های جهانی ایران است و در راستای تامین منافع ملی و قرابت کشورهای حوزه ایران فرهنگی به یکدیگر است، در حال حاضر برای 10 سال آینده 200 پرونده در دستور کار وزارت میراث فرهنگی است.
در این زمینه در دو سال گذشته ثبت میراث ناملموس با جدیت و همیت پیگیری شد، اگر چه در سال 1400 یک پرونده برنامه ملی حفاظت از خوشنویسی در فهرست جهانی قرار گرفت، اما در جهشی کم‌نظیر در سال 1402 چهار پرونده بین‌المللی مشترک یلدا(چله)، مهارت ساختن و نواختن ساز عود، پرورش کرم ابریشم و تولید سنتی ابریشم برای بافندگی و هنر سوزن‌دوزی ترکمن در اجالسیه شهر رباط کشور مغرب مهر تایید گرفت و منجر به ارتقای جهانی ایران به رتبه ششم در فهرست جهانی ناملموس یونسکو شد.
اکنون بر اساس برنامه 10 ساله، در حوزه میراث ملموس 2 پرونده جهانی میراث‌فرهنگی ملموسِ منظر فرهنگی ماسوله و هگمتانه و مرکز تاریخی همدان تدوین و ارسال شده است، و ارزیابی میدانی و دفاع اولیه از یکی از بزرگترین پرونده‌های ثبت سریالی جهان با عنوان 56 کاروانسرای ایرانی انجام شده است، و هفت پرونده میراث فرهنگی ناملموس شامل افطاری و باورهای اجتماعی و فرهنگی، هنر تذهیب، برنامه ملی زیارت رضوی و جشن سده برای سال میلادی 2023 و جشن مهرگان، هنر ساختن و نواختن رباب و تولید سنتی گلاب و باورهای اجتماعی فرهنگی وابسته با آن برای سال میلادی 2024 به یونسکو ارسال شده است، که در چهارچوب اقدامات برای ثبت آثار و عناصر فرهنگی در یونسکو است.
افزایش 53 موزه در 2 سال/اکنون 829 موزه در کشور داریم
موزه‌ها مهمترین فصل میراث فرهنگی و یکی از اجزا توسعه فرهنگی هر کشوری است، در 2 سال گذشته توسعه کیفی و کمی موزه‌ها همواره مورد توجه وزارت میراث‌فرهنگی قرار داشته است، و به اعتقاد علی دارابی معاون میراث فرهنگی وزارت میراث فرهنگی «موزه‌ها رسانه‌هایی صادق هستند که فرهنگ و تمدن ما را معرفی می کنند و نقش تعیین کنندهای در ارتقای سواد میراثی جامعه و اتصال نسل حاضر به ریشه‌های هویتی این سرزمین دارند»
در دو سال گذشته در کل 53 موزه به مجموعه موزه‌های کشور افزوده شده است، که 10 موزه وابسته به وزارت میراث فرهنگی، 26 موزه خصوصی و 17 موزه غیروابسته مربوط به سایر دستگاه ها هستند و تعداد کل موزه‌های کشور به 829 موزه است، یعنی در حال حاضر 262 موزه وابسته به وزارت میراث فرهنگی، 323 موزه غیروابسته مربوط به سایر دستگاه ها، 209 موزه خصوصی و 37 موزه مشارکتی در کشور فعالیت می کنند
طرح میدان مشق؛ بزرگترین میدان موزه‌ای در خاورمیانه
اما آنچه نقطه عطف رخدادهای توسعه موزه‌ای در کشور است، تصویب و آغاز طرح توسعه موزه ملی در میدان مشق و تبدیل این میدان و ساختمان‌های تاریخی پیرامونی آن به بزرگترین میدان موزه‌ای است که روند تحقق آن آغاز شده است، این طرح از سال 1382 تاکنون متوقف بود که در هفته میراث فرهنگی سال 1402 با حضور و بازدید رئیس جمهوری فرایند اجرای آن کلید خورد و قطعا با تحقق این طرح، ایران دارای بزرگترین میدان موزه‌ای در خاورمیانه و قطب گردشگری موزه‌ای خواهد شد و موزه ملی این امکان را پیدا می کند که سه میلیون شی در اختیار را به نمایش عموم بگذارد.
البته آنچه در این دو سال در رویکردها و سیاست‌های موزه و موزه‌داری در وزارت میراث فرهنگی به آن توجه شده است صرفا سخت‌افزاری نیست، بلکه تحول نرم‌افزاری هم در این حوزه به وضوح دیده می‌شود، نهضت روایتگری صحیح و شایسته تاریخ و توانمندسازی و آموزش راهنمایان موزه‌ها بر این اساس مهمترین تحول در ایجاد و توسعه موزه های تاریخ سیاسی و اجتماعی کشور است، در همین زمینه تأسیس موزه مشروطه و موزه امیرکبیر در مجموعه میراث جهانی کاخ گلستان و موزه عصر انقلاب در مجموعه تاریخی ـ فرهنگی نیاوران نتایج همین رویکرد به نظام موزه‌داری در کشور است.
استرداد 17هزار شی تا چند ماه دیگر از آمریکا
با همه این تفاصیل آنچه می‌تواند ضریب موفقیت یک رویکرد و برنامه فرهنگی توسعه‌محور را تقویت کند، توجه به دیپلماسی فرهنگی است، احیاء مرکز منطقه‌ای میراث ناملموس تهران به عنوان مرکز مطالعات منطقه‌ای برای پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس در آسیای مرکزی و غربی تحت نظارت یونسکو و تصویب موافقتنامه تمدید فعالیت مرکز مطالعات منطقه‌ای پاسداشت از میراث فرهنگی ناملموس در آسیای غربی و مرکزی در مجلس شورای اسلامی و لازم الاجرا کردن موافقتنامه پس از چهار سال تعلیق، احیا و تثبیت فعالیت مجدد در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی و همچنین برگزاری پنجمین نشست شورای حکام مرکز مطالعات منطقه‌ای پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس و دریافت کرسی ریاست شورای حکام مرکز مطالعات منطقه‌ای یونسکو با کسب آرای موافق کلیه کشورهای عضو شورای حکام از جمله اقدامات مهمی بود که در ماه‌های گذشته به انجام رسید.
در همین چارچوب طرح مطالعاتی تأسیس موزه مشاهیر ایرانی مدفون در خارج از کشور، برگزاری نمایشگاه‌های مشترک با سایر کشورها نظیر نمایشگاه مشترک دو طرفه با آلمان در موزه ملی، برنامه‌ریزی برای برگزاری نمایشگاه مشترک موزه‌ای چین با موزه ملی ایران؛ استرداد 30 شی تاریخی ـ فرهنگی نظیر سنگ نگاره ساسانی از انگلستان از جمله مواردی است که در چارچوب دیپلماسی فرهنگی در حوزه موزه‌های کشور به انجام رسیده است.
هیچ‌چیز به اندازه استرداد اشیا تاریخی در کارنامه عملکرد وزارت میراث‌فرهنگی درخشان نخواهد بود، زیرا هم تامین منافع ملی است و هم شادی عمومی را به همراه دارد، به جز آن 30 شی تاریخی قرار است 17 هزار شیء فرهنگی‌ـ‌تاریخی در ماه‌های آینده از آمریکا استرداد خواهد شد؛ بر اساس گزارش‌ها در واقع این اشیا بیش از 20 هزار قطعه است که حدود 3500 شی در مرحله اول و 17 هزار شی در مرحله دوم و مجموعا تا پایان سال 1402 به کشور بازگردانده می‌شود.
تجلیل 22چهره ماندگار میراث فرهنگی/تاریخ شفاهی کلید خورد
آنچه رسالت وزارت میراث‌فرهنگی در بخش میراث فرهنگی است انتقال دانش بین نسلی و الگوسازی مفاخر میراث فرهنگی به آحاد جامعه است، در دو سال گذشته در دو دوره مراسم نکوداشت چهره‌های ماندگار میراث فرهنگی بنیان‌گذاری و اجرا شود که طی آن 22 تن از بزرگان و مفاخر میراث فرهنگی ایران در رشته های معماری، مرمت بنا و آثار و احیای بافت‌های تاریخی، باستان‌شناسی، مردم شناسی تقدیر و معرفی شدند، این در شرایطی است که تدوین تاریخ شفاهی در حوزه میراث فرهنگی و مصاحبه با پیشکسوتان و صاحب نظران این حوزه و تهیه و تدوین کتب مرتبط در راستای مستندسازی و مدیریت دانش از همان ابتدای دوره جدید وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در دولت سیزدهم کلید خورده است.
برگزاری جشنواره تولیدات چندرسانه‌ای/تاسیس انجمن خیرین میراث‌فرهنگی
آنچه در حوزه میراث‌فرهنگی حائز اهمیت است و به عنوان رکن رکین حفاظت میراث فرهنگی در ادبیات مدیریتی وزارت میراث فرهنگی جا باز کرده است افزایش سواد میراثی جامعه است، در همین چارچوب از دو سال گذشته نهضت معرفی و آموزش و افزایش سواد میراثی جامعه تخصصی و عمومی برنامه ریزی و اجرا شده است، برگزاری بالغ بر 6 هزار رویداد فرهنگی و اجتماعی در موزه‌ها و اماکن تاریخی با حضور گسترده مردم؛ برگزاری جشنواره تولیدات چند رسانه‌ای در حوزه میراث فرهنگی به میزبانی استان یزد برای اولین بار در کشور با حضور و مشارکت 2900 اثر تبلور این نیازسنجی از جامعه است، اکنون قرار است دومین دوره این جشنواره سال جاری به میزبانی استان قزوین برگزار شود.
یکی از ثمرات 2 سال گذشته در وزارت میراث فرهنگی، تأسیس و ثبت انجمن خیرین میراث فرهنگی است، انجمنی که به منظور جلب کمک‌های مادی و معنوی آحاد جامعه و همچنین جلب مسئولیت‌های اجتماعی نهادهای اقتصادی به منظور توسعه مشارکت بخشهای مختلف اجتماعی در حفاظت از میراث فرهنگی فعالیت خواهد کرد.
میراث‌فرهنگی و برنامه هفتم
دولت سیزدهم در حالی به نیمه راه رسیده است که برنامه هفتم توسعه را تدوین و اکنون روی میز مجلس شورای اسلامی است، آنچه تا دو سال آینده در پایان راه این دولت مورد ارزیابی قرار خواهد گرفت، بر مبنای احکام همین برنامه پنج‌ساله خواهد بود، دستاوردها و نتایجی که در بخش مرمت، استرداد اشیاء، تعیین حریم، حفظ بافت های تاریخی و توسعه موزه‌ها و هر آنچه که تا پایان دولت سیزدهم در حوزه میراث فرهنگی خواهیم دید و در دولت‌های بعدی تداوم خواهد داشت، حاصل نقش‌آفرینی و آینده نگری مدیران کنونی وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی است
جذب 7.1 میلیون گردشگر خارجی
گردشگری از مهمترین بخشهای در فرهنگ و اقتصاد کشور و یکی از بخش های راهبردی وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی زیرا بخش بزرگی از فعالان آن خود مردم و بخش خصوصی هستند، حوزه‌ای که علی‌اصغر شالبافیان با عنوان معاون گردشگری این وزراتخانه جوان، سکان هدایت آن را بر عهده دارد.
توجه به گردشگری، توسعه اقتصادی و کاهش اتکا به نفت را به دنبال داشته و با ایجاد اشتغال، نیروی انسانی را در بخشهای مختلف به استخدام در می‌آورد. گردشگری مانند بسیاری از فعالیت‌های اقتصادی دیگر نوعی دادوستد عرضه و تقاضا محور است و هر چقدر رونق بیشتری داشته باشد، کسب و کارهای مرتبط با آن به خصوص در صنف‌های خرد را به تحرک وامی‌دارد و این امر به شکلی سلسله‌وار به دیگر بخشهای اقتصادی نیز منتقل می‌شود.
ایران‌هراسی شیوه دشمن برای مقابله با رونق گردشگری
دقیق بررسی کنیم آنچه بیشتر از همه در ناامن‌سازی ایران آسیب خواهد دید صنعت گردشگری است، رهبر معظم انقلاب اسلامی هم دی ماه سال 1401 (در دیدار جمعی از مردم قم) اشاره کردند که «دشمنان به دنبال متوقف کردن مسائل در حال رونق‌گیری مانند گردشگری هستند» ؛ آنچه مسلم است ایران‌هراسی یکی از شیوه‌های دشمن برای مقابله با توسعه ظرفیت‌های گردشگری است؛ آنها به این سیاست مغرضانه و رقیبان منطقه‌ای با دامن زدن به این پروژه مزورانه می‌خواهند صنعت گردشگری ایران هرگز پا نگیرد، و البته این خود گردشگری است که در جدالی سخت اما موثر می‌تواند ایران زیبا، با شکوه و امن را به خوبی به جهانیان معرفی کند و ایران‌هراسی را پایان دهد، آنچه در دولت سیزدهم و سخنان مسئولان وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی همواره تاکید شده است.
گردشگری در برنامه هفتم و برنامه دولت برای جذب گردشگر
یکی از بهترین مزیت‌های گردشگری امکان توازن منطقه‌ای و دست‌یابی به توسعه پایدار و همه‌جانبه در مناطق دارای ظرفیت رشد است. از این نظر گردشگری یکی از بهترین مسیرها برای جبران عقب‌ماندگی‌ها به خصوص در مناطق دورافتاده است. از سویی نیز براساس آمارها هر فعالیت و پروژه گردشگری به طور میانگین برای 10 نفر اشتغالزایی می‌کند. در بسیاری از کشورها، میزان درآمدی که از گردشگری به دست می‌آید از مجموع درآمدهای مالیاتی نیز بیشتر است. به همین دلیل یکی از ظرفیت‌های بالقوه کشور که همواره در برنامه‌های توسعه مورد تاکید ویژه قرار دادشته حوزه گردشگری است.
با این ظرفیت و ویژگی در حالی‌که از برنامه چهارم توسعه به بعد همواره گردشگری مورد توجه حاکمیت بوده، اما بی‌توجهی به این حوزه در دولت‌ها موجب عقب‌ماندگی کشور در این حوزه نسبت به سایر کشورهای منطقه شده است. اما در برنامه هفتم که سیاست های کلی آن توسط رهبر معظم انقلاب ابلاغ شده یکی از بندها به توسعه صنعت گردشگری اختصاص داده شده است، آنچه وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی پیش بینی کرده رسیدن به نقطه ای برای جذب 15 میلیون گردشگر در سال است.
آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی رئیس‌جمهور نیز همواره بر لزوم بهره‌مندی از همه ظرفیت‌های بالقوه ایران و بر رسیدن جذب گردشگران خارجی به 15 میلیون نفر در سال تاکید کرده بود، گردشگری خانواده محور، لغو روادید گردشگری با کشورهای هدف، تسهیل و حمایت از سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در بخش گردشگری از مهمترین محورهای مورد تاکید وی و سرلوحه همکاری همه بخش های دولت سیزدهم در صنعت گردشگری است.
صنعت گردشگری ایران جزو 20 کشور اول جهان
بر اساس گزارش شورای جهانی سفر و گردشگری سهم گردشگری از کل اقتصاد ایران در سال 2020 بالغ بر 3.1 درصد بود، این رقم در سال 2021 به 4.1 درصد و در سال 2022 به 4.6 درصد افزایش یافته است. این در حالی است که گردشگران ایرانی در سال 2021 بالغ بر 33.3 میلیارد دلار در کشور هزینه کرده‌اند، این رقم بیشتر از همه کشورهای دنیا به‌جز 15 کشور آمریکا، چین، آلمان، هند، ژاپن، مکزیک، انگلیس، ایتالیا، فرانسه، برزیل، کانادا، هلند، اسپانیا، استرالیا و روسیه است و ایران از این نظر در رتبه 16 جهان قرار داده است. که نسبت به سال 2020 از نظر هزینه‌کرد گردشگران داخلی یک پله در رده‌بندی جهانی صعود داشته است.
رونق گردشگری داخلی و توسعه گردشگری با کشورهای همسایه از رئوس برنامه تحول دولت سیزدهم است، با رونق گردشگری، میزان اشتغالزایی این صنعت در ایران طی سال 2022 با رشد 11.2 درصدی مواجه شده و جمعیت شاغلان در این صنعت به 1.44 میلیون نفر افزایش یافته است. به همین ترتیب، سهم صنعت گردشگری از کل اشتغال در ایران طی سال 2022 به 6.1 درصد رسیده است.
سهم گردشگری از تولید ناخالص داخلی / ارزآوری 8.7 میلیارد دلاری در 2 سال
رشد صنعت گردشگری ایران در حالی در سال 2022 بیش از 39 درصد شده و افزایش ارزش آن حدود 454 هزار میلیارد تومان رسیده است که بر اساس آخرین آمارها سهم گردشگری از تولید ناخالص داخلی کشور در سال 2019 (قبل از همه‌گیری کرونا) برابر با 6.6 درصد بوده است و طبق داده‌های بانک جهانی مجموع سهم اقتصاد سفر و گردشگری در تولید ناخالص داخلی ایران از سال تا 2028 به 313 هزار میلیارد تومان خواهد رسید.
آمارها نشان می‌دهد گردشگران خارجی 6.2 میلیارد دلار در ایران طی سال 2022 هزینه کرده‌اند که این رقم نسبت به سال قبل از آن 73.5 درصد رشد داشته است. این در حالی است که خارجی ها در سال 2021 بیش از 2.5 میلیارد دلار در ایران خرج کرده‌اند. رقمی حدود 8.7 میلیارد دلار؛ البته هزینه کرد گردشگران داخلی ایران را هم باید به این ارقام اضافه کنیم، ایرانی‌ها در سال 2021 برای سفرهای داخلی 225 هزار میلیارد تومان و در سال 2022 نیز بیش از 316 هزار میلیارد تومان هزینه کرده‌اند که این رقم نسبت به سال قبل از آن با رشد 40.1 درصدی مواجه شده است.
احیای صنعت گردشگری ایران با رشد 40 درصدی در دو سال متوالی
بر اساس گزارش شورای جهانی سفر و گردشگری در ایران صنعت گردشگری طی 2 سال گذشته احیا شده است، در حالی که طی سال 2020 صنعت گردشگری ایران با افت 45 درصدی سهم خود در تولید ناخالص داخلی مواجه شده بود در سال 2021 سهم این صنعت در اقتصاد رشد 40 درصدی را تجربه کرد.
بر اساس آمار شورای جهانی سفر و گردشگری، سهم صنعت گردشگری از کل اقتصاد ایران در سال 2022 نیز 39.2 درصد افزایش یافته و به 4.6 درصد از کل اقتصاد ایران رسیده است. به همین ترتیب ارزش این صنعت در ایران بالغ بر 454 هزار میلیارد تومان شده که نسبت به ارزش 499 هزار میلیارد تومانی این صنعت پیش از شیوع کرونا یعنی در سال 2019 فاصله چندانی ندارد.
با آغاز فعالیت دولت سیزدهم و گسترش واکسیناسیون عمومی چرخ‌های صنعت گردشگری بعد از توقف 2 ساله دوباره به حرکت درآمد؛ اولین اقدامی که تقاضای جامعه گردشگری ایران بود واکسیناسیون کارکنان هتلداری و صنعت گردشگری بود. این روند با اولویت‌بندی مراکز اقامتی و پذیرایی در گروه اول مشاغل و اجرای سیاست گردشگری در حین کرونا و رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی، باعث شد گردشگری ایران از کما خارج شود.
با مهار پیک ششم کرونا و سویه اُمیکرون، سه ماه آخر سال 1400 چرخ‌های صنعت گردشگری بالاخره به حرکت درآمد. اما نقطه عطف احیای صنعت لغو محدودیت در صدور روادید برای گردشگران خارجی بود. ابتدای آبان 1400 با توافق وزارت میراث فرهنگی و وزارت امور خارجه، سفر در محورهای گردشگری ورودی به جریان افتاد.
اگر چه سال 1399 و اوایل سال 1400 برای صنعت گردشگری ایران رکود بی‌سابقه‌ای بود، اما طبق گزارش شورای جهانی سفر و گردشگری World Travel & Tourism Council صنعت گردشگری ایران در نیمه دوم سال 1400 رشد 40 درصدی داشته است و گردشگران خارجی در این مدت 2.5 میلیارد دلار در ایران طی این سال هزینه کردند. در حالی که جهان در این سال ها رشد 21.7 درصدی داشت.
انتهای پیام/
ارسال نظر
ارسال نظر